Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά ή αλλιώς ‘θέλω να γυρίσω στα παλιά’….

klapadakis

Του Μίλτου Κλαπαδάκη

Κάποιες φορές, όταν κλείνει οριστικά ένα κεφάλαιο στη ζωή μας, ένας μικρός ή μεγάλος κύκλος, δίνουμε στον εαυτό μας την υπόσχεση

ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα ξαναγυρίσουμε εκεί….όχι απαραίτητα ως φυσική παρουσία στον ‘τόπο του εγκλήματος’ αλλά περισσότερο ως μια νοερή επιστροφή στην αθωότητα που εξασφαλίζει και υπενθυμίζει η πάροδος του χρόνου…

Κάπως έτσι, μια ζεστή ανοιξιάτικη νύχτα, τα βήματα των αναμνήσεων με οδήγησαν στα γνώριμα λημέρια της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά, εκεί στον πεζόδρομο της Σωτήρος, που ‘εγκατέλειψα’ το 1999…18 ολόκληρα χρόνια πριν….
Θυμάμαι ακόμη και σήμερα την πρώτη ημέρα, του αγιασμού, στην 1η Γυμνασίου, με ανάμεικτα συναισθήματα χαράς, καθώς πια ήμουν μαθητής Γυμνασίου στην Ιωνίδειο μα και φόβου, για το άγνωστο που ξεκινούσε και έμελλε να διαρκέσει 6 χρόνια…
Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά…ένα σχολείο ορόσημο για την πόλη του Πειραιά, για τις γύρω περιοχές της Β΄ Πειραιά μα και -γιατί όχι- για γειτονιές της Αθήνας.
Κέντρο και συνοικίες του Πειραιά, Δραπετσώνα και Κερατσίνι, Νίκαια και Κορυδαλλός, Πέραμα και Ρέντης, μα και Μοσχάτο, Καλλιθέα, Χαϊδάρι, Άλιμος και Παλαιό Φάληρο.

Φέρνω ακόμα στο νου μου, μικρό παιδί τότε, τις ατελείωτες ιστορίες από τα γυμνασιακά χρόνια της Ιωνιδείου, να τα διηγούνται ο πατέρας μου, ο Τάκης και ο Λευτέρης, (συν)απόφοιτοι γαρ της τάξης του 1965…
Και τι δεν είχα ακούσει: για τον περιβόητο Καρανικόλα, για τον μετέπειτα διευθυντή Κεφάλα, για τον καθηγητή τον Γαλλικών και ευπατρίδη Κοροβέση και τόσους άλλους….για το Α΄ Πρότυπο Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς, φυσικά μόνο Αρρένων τότε, για τις κοπάνες τους με προορισμό την κάτω πλευρά της Β΄ Μεραρχίας, τα μπιλιάρδα, τα ποδοσφαιράκια και τα βλέμματα με τη Ράλλειο Θηλέων, που στεγαζόταν ακριβώς απέναντι….αρκεί να μην συναντιόντουσαν αυτά τα βλέμματα με το βλέμμα κάποιου καθηγητή….

Ένα σχολείο, άρρηκτα συνδεδεμένο με την πόλη του Πειραιά…ένα τοπόσημο, θα έλεγα, για την πόλη και συνάμα μια ευκαιρία για παιδιά μικροαστικών και λαϊκών-εργατικών οικογενειών να ξεφύγουν από μία -εν πολλοίς- προδιαγεγραμμένη μοίρα…
Ήθελε πολύ ο πατέρας μου να φοιτήσω και εγώ στην Ιωνίδειο και κάπως έτσι, χωρίς να το καταλάβω, βρέθηκα και εγώ μαθητής της το 1993….
Όχι, δεν είχε την αίγλη του παρελθόντος, μα το διαχρονικό αποτύπωμα της Σχολής στα εκπαιδευτικά δρώμενα του Πειραιά ήταν πολύ ισχυρό, ακόμα και στα χρόνια που ακολούθησαν.
6 χρόνια μέχρι την αποφοίτηση, στα 1999 πια…έξι χρόνια όμορφα, ξέγνοιαστα, ανέμελα…με φιλίες που κρατούν ακόμα, με παλιούς συμμαθητές που όσο κι αν χαθήκαμε, φτάνει ένα ραντεβού έξω από το σχολείο, 18 χρόνια μετά, για να γίνουν όλα σε μια στιγμή όπως ήταν τότε… Κι ας χρειάζεται καμιά φόρα και η ‘εξ’ Αμερικής βοήθεια’, επ’ ευκαιρία του ερχομού του Νίκου στην πατρίδα !

Ακόμα και τώρα, τα ραντεβού μου στον Πειραιά τα δίνω έξω από το Σχολείο... μπορεί λόγω συνήθειας, ίσως λόγω ευκολίας, ίσως και σε ανάμνηση των σαββατιάτικων βραδινών ραντεβού των μαθητικών μου χρόνων….
Δεν ήταν όμως όλα εύκολα, ούτε φαντάζουν ακόμη και σήμερα εξιδανικευμένα…δύσκολο σχολείο, αρκετά αυστηρό για τα δεδομένα της εποχής και σε σύγκριση με τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία… χαμηλότεροι βαθμοί, περισσότεροι μετεξεταστέοι, περιορισμοί στην εμφάνιση, αρκετές και οι αποβολές….
Θυμάμαι στην πρώτη Λυκείου, όταν αποφάσισα να αφήσω μακριά μαλλιά τις συνεχείς συστάσεις… τελικά κάποιοι απηύδησαν…εντέλει μου είπαν να τα αφήσω μακριά αλλά όχι ‘κοτσίδα’..
Προσπαθώ να φέρω στο μυαλό μου κάποιους από τους καθηγητές μας..μα ναι, Διευθυντής στο Γυμνάσιο ο Σάσσαλος και στο Λύκειο ο Καραμεσίνης και ο Πισιμίσης, στα Γαλλικά η Δανέζη, η θρυλική Δρυλλλεράκη και η φοβερή και τρομερή Τοκατλόγλου-η επονομαζόμενη και ‘Κλο-Κλο’.
Θυμάσαι ρε Μιχάλη ;;; Fermez la bouche ρε φίλε…
Φιλόλογος ο Μαιστρέλλης, ο Στεργίου, ο Αρχοντάκης, ο Λάτσης η Νιάρχου, η Κατσαφάδου και ο Παναγέας…και ο δωρικός μα επιβλητικός Μαριόλης…και η Οικονόμου…
Γυμναστές ο Μαυράκης και η Κατσίκη, ένα όνομα-μια ιστορία !!!
Φυσική η Ντούσγου και στο Λύκειο ο Παπαγιαννιώδης και ο Ναπολέων Παπαδόπουλος, Χημεία ο Αγγελόπουλος, μαθηματικά ο Φερεντίνος, ο Λυκούδης και ο θρυλικός Παπαβασιλόπουλος, ο Παπαbill με το όνομα.
Πήρε σύνταξη στο μέσο της χρονιάς και του κάναμε δώρο το ‘ΦΩΣ’ εκείνης της ημέρας και ένα κασκόλ του Ολυμπιακού….
Και άλλοι, και άλλοι που δεν μπορώ πια να θυμηθώ…συγχωρείστε με, αλλά η μνήμη μου με προδίδει, καθώς γκριζάρουν τα μαλλιά..
1998-1999, χρονιά σταθμός για το μαθητικό κίνημα, 2,5 μήνες κατάληψη και ‘κάτσε καλά Γεράσιμε’…Η Ιωνίδειος Σχολή πρωτοστατεί με το πανό να κρέμεται προς την Πλατεία Κοραή με το σύνθημα ‘τα όνειρά μας εφιάλτες σας’… ο ‘κόμβος της Βιοκαρπέτ’ των καταλήψεων στον Πειραιά, σύμφωνα με το ρεπορτάζ των τηλεοπτικών σταθμών…
Tότε που νομίζαμε και εμείς ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο…

Δεν μπορώ να μην αναφέρω μια προσωπική εμπειρία: στο Συμβούλιο Σχολείου, εκπροσωπώντας τους συμμαθητές μου, με έχουν “στήσει στον τοίχο” γονείς και καθηγητές για την κατάληψη…ο Μαριόλης και οι Οικονόμου είναι οι μόνοι που μας υπερασπίζονται κόντρα σε όλους.
H κατάληψη αυτή παραλίγο να μας στοιχίσει την πενθήμερη, κι όμως τα καταφέραμε…2 Απριλίου 1999 αναχώρηση για Ρόδο με το ‘Δημητρούλα’ !!!
Στις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου οι παραδοσιακοί διαξιφισμοί με το Ζάννειο και την Παρασκευή πριν την Καθαρή Δευτέρα ο νερατζοπόλεμος με τον ‘εχθρό’….
Κοπάνες την πρώτη ώρα και καφεδάκι στο Corretto και μετά το σχόλασμα στο Πασαλιμάνι και στην θρυλική Passarella, στη ‘Deluca’, την ‘Fontana’ και το ‘Μπουκάλι’.
Μετά, στη λέσχη του Ολυμπιακού ή στα Βοτσαλάκια για μπασκετάκι….
Και η ανταλλαγή σημειωμάτων στα θρανία με τα κορίτσια της Ραλλείου, τότε που τις φιλοξενούσαμε στο δικό μας κτίριο.
Και οι Πανελλήνιες εξετάσεις, ο φόβος και ο τρόμος των εφηβικών ψυχών…το περάσαμε, αποτύχαμε, επιτύχαμε, αντέξαμε πάντως και την επόμενη χρονιά, στον αγιασμό της χρονιάς 1999-2000 ήμαστε και πάλι εκεί, φοιτητές πια, στην ίδια αυλή, στο ίδιο αυτό κτίριο….
Αυτό το κτίριο που στέκει εκεί από το 1938, με την περίεργη εσωτερική αυλή και με τις δαιδαλώδεις σκάλες….

Πάμε όμως λίγα χρόνια πιο πίσω και δη στα 1844….
Ο τότε Δήμαρχος Πειραιά Ομηρίδης Σκυλίτσης απευθύνεται στον Κωνσταντίνο Ιωνίδη ή Ιπλιξή, Έλληνα μεγαλέμπορο της Κωνσταντινούπολης και του Λονδίνου, ζητώντας του βοήθεια για την ίδρυση σχολείων στον Πειραιά. Ο Ιωνίδης τότε αποφασίζει να διαθέτει το ποσό των 30.000 ευρώ, τεράστιο για την εποχή του, για τη δημιουργία σχολείου.
Τον Μάιο του 1847 πραγματοποιούνται τα εγκαίνια του Ελληνικού Σχολείου και του ‘Αλληλοδιδακτικού Δημοτικού’, που ονομάζονται ‘Ιωνίδεια Σχολεία’.
Το 1862 υπογράφεται από τον τότε Υπουργό Παιδείας η ίδρυση Γυμνασίου στον Πειραιά, ενώ όταν το 1914 ιδρύεται και δεύτερο Γυμνάσιο στον Πειραιά, η Ιωνίδειος παίρνει το όνομα Α΄ Γυμνάσιο Πειραιώς.
Το 1932 το αρχικό κτίριο κατεδαφίζεται και στη θέση του, στην πλατεία Κοραή, χτίζεται το κτίριο που στεγάζει από το 1938 έως και σήμερα την Ιωνίδειο.
Το 1934-5 προάγεται σε ‘Σχολή Μέσης Εκπαίδευσης Πειραιώς’, το 1946-7 μετονομάζεται σε Α΄ Πρότυπο Αρρένων Πειραιώς, το 1963 σε ‘Ιωνίδειος Πρότυπος Σχολή Πειραιώς και από το 1986 ονομάζεται ‘Πειραματικό Γυμνάσιο/Λύκειο Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά’.

Προ ελαχίστων ετών, με την εκ νέου καθιέρωση των Προτύπων Σχολείων, τόσο το Γυμνάσιο όσο και το Λύκειο της Ιωνιδείου, αποκτούν το status του Προτύπου, δίπλα σε κορυφαία ιδρύματα της χώρας, όπως το Πειραματικό Αθηνών, το Πειραματικό Θεσσαλονίκης, η Βαρβάκειος Σχολή, η Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων κλπ.
Αποτελεί δε το μοναδικό δημόσιο σχολείο του Πειραιά, αναγνωρισμένο ως Πρότυπο, τόσο για το Γυμνάσιο όσο και για το Λύκειο…
Πολλοί και σπουδαίοι άνθρωποι φοίτησαν και αποφοίτησαν από την Ιωνίδειο Σχολή, όπως ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Μενέλαος Παλάντιος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Παύλος Νιρβάνας, ο Λάμπρος Πορφύρας, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Βαγγέλης Γερμανός, o Γιώργος Πουκαμισάς, ο Χρήστος Μυλωνόπουλος, ο Γεώργιος Μπόμπολας, ο στρατηγός/δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος, ο Παναγιώτης Πιπινέλης κ.ά. κλπ.
Από τα θρανία της Ιωνιδείου έχουν περάσει πλήθος προσωπικοτήτων, όπως πανεπιστημιακοί, εφοπλιστές, δημοσιογράφοι, ηθοποιοί, τραγουδιστές, ιατροί, δικηγόροι, βουλευτές, υπουργοί, δήμαρχοι κ.λ.π, η παράθεση των ονομάτων των οποίων, θα απαιτούσε σελίδες επί σελίδων.

Εκεί, λοιπόν…στο ίδιο πάντα κτίριο…γενεές Πειραιωτών, από κάθε περιοχή, από κάθε βαλάντιο…Ακόμη και σήμερα, χρόνια μετά, η φοίτηση και η αποφοίτηση από το σχολείο αυτό αποτελεί συνεκτικό δεσμό μεταξύ αγνώστων…
Τα τελευταία χρόνια, από το Σύνδεσμο Αποφοίτων της Ιωνιδείου Σχολής, γίνεται μια συστηματική προσπάθεια αφενός μεν να καλλιεργηθεί η σχέση μεταξύ των αποφοίτων και του Σχολείου και να διατηρηθεί η επαφή των αποφοίτων μεταξύ τους, αφετέρου δε να ‘ανοιχθεί’ το σχολείο στην πειραϊκή κοινωνία και να αποκτήσει τη θέση που του αρμόζει.
Πόλη και σχολείο ως μία οντότητα….σχολείο και πόλη σε μια αέναη διασύνδεση…η μοίρα κοινή…το απώτερο παρελθόν ένδοξο, το πρόσφατο παρελθόν με έντονα σημάδια στασιμότητας (αν όχι παρακμής), το παρόν σταθερά ανοδικό και το μέλλον αβέβαιο μα με ένα αδιόρατο χαμόγελο αισιοδοξίας και μια χαραμάδα ελπίδας…

Ένα παράπονο για το τέλος… σε άλλες πόλεις, αυτό το σχολείο, με αυτή την ιστορία, αυτές τις περγαμηνές, θα είχε αναδειχθεί από τους τοπικούς άρχοντες και θα αποτελούσε φάρο προστιθέμενης αξίας στο εκπαιδευτικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης… όχι όμως στον Πειραιά…
Δυστυχώς, η κακοδαιμονία της πόλης που γέννησε το ρεμπέτικο, της πόλης του Βεάκη και του Τσαρούχη, δεν θα μπορούσε να μην χτυπήσει την πόρτα και της Ιωνιδείου….
Οψόμεθα….!

Υ.Γ: Κι αν άλλαξαν οι φίλοι μας λιγάκι, αλλάξαμε και εμείς με τη σειρά μας…

Υ.Γ 2: Τα στοιχεία της ιστορικής διαδρομής του Σχολείου έχουν ληφθεί από την ιστοσελίδα του Συνδέσμου Αποφοίτων Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά (www.saisp.gr) και από την έκδοση της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά με τίτλο «Ο Πειραιάς μέσα από την ιστορία και τη λογοτεχνία» (Πειραιάς, 2007, Γ΄ έκδοση)

*Ο Μίλτος Κλαπαδάκης είναι δικηγόρος Πειραιά, απόφοιτος της τάξης του 1999.