Για να πούμε την αλήθεια, ποτέ δεν ήταν μια ωραία πλατεία η κεντρική πλατεία του Πειραιά, η πλατεία Κοραή.
Στέκομαι στα σκαλοπάτια του Δημοτικού Θεάτρου, κοιτάω τον Άγιο Κωνσταντίνο απέναντι κι όπως γυρίζω το βλέμμα μου προς τα δεξιά, η ματιά μου πέφτει κατά σειρά στο κτήριο του ΚΚΕ, το Δημαρχείο, τι γιαπί της Ραλλείου όπου θα στεγαστούν, λέει, τα δικαστήρια κάποια στιγμή. Πονεμένες ιστορίες. Αλλά πάνω από όλα η ματιά μου στέκεται στην ασχήμια των εργοτάξιων του Μετρό και του Τραμ. Η σκοπιμότητα του οποίου διχάζει, όπως διχάζει το ίδιο το Τραμ την πόλη από όπου θα περάσει, ενώ τα έργα γι’ αυτό «οργώνουν» κεντρικούς άξονες του Πειραιά.
Κάθε θέμα και μια ξεχωριστή ιστορία και ένα διαφορετικό ρεπορτάζ. Λέω να τα βάλω στη σειρά, ξεκινώντας από την ίδια την πλατεία. Είπαμε, μια άχρωμη, συνοικιακή πλατεία, που δεν ήταν ποτέ η καρδιά, το κέντρο, της πόλης. Δεν έφτασε ποτέ το Πασαλιμάνι και εδώ που τα λέμε δεν θα μπορούσε ποτέ να το φτάσει. Τι είχε αυτή η πλατεία που σήμερα περιμένει το Μετρό, ελπίζοντας ότι θα αναγεννηθεί; Οι παλιοί, θυμούνται το «Ακροπόλ» του Χαραγκιώνη, το «Χάι Λάιφ» ουζερί με εκλεκτούς μεζέδες και δίπλα του το «Corfu», το πρώτο τοστάδικο της πόλης. Και βέβαια, κάτω από το Δημαρχείο, σε όλη την έκταση μέχρι και μετά την Ιωννίδειο, απλώνονταν τα τραπεζάκια της θρυλικής «Στάνης». Μέχρι τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, στην προέκτασή της, στο σημερινό πεζόδρομο της Δραγάτση, λειτουργούσε και το ζαχαροπλαστείο «Διεθνές».
Η πλατεία αυτή, για την οποία ήδη από την δεκαετία του ’60 έλεγαν πως δεν «δίνει» μεγάλες συγκεντρώσεις, το πρωί ζούσε με όσους κινούνταν στην αγορά και στο κέντρο και τα βράδια, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, με ξενύχτηδες, ακόμη κι όταν έκλεινε η «Στάνη».
Η πλατεία Κοραή έχει ζήσει δυο μεγάλες και μια ενδιαφέρουσα στιγμή. Το 1974, στις πρώτες εκλογές μετά τη Χούντα, είχε κάνει το λάθος να προγραμματίσει ανοικτή συγκέντρωση (που στη συνέχεια μετατράπηκε σε συγκέντρωση στον κινηματογράφο «Αττικόν» κάτω από την Ασφάλεια) ο Πέτρος Γαρουφαλλιάς. Η συγκέντρωση αυτή εξελίχτηκε στην μεγαλύτερη πολιτική συγκέντρωση που έχει δει ποτέ ο Πειραιάς. Μόνο που οι χιλιάδες που συγκεντρώθηκαν απλώς διακωμωδούσαν το παλιό αποστάτη φιλοβασιλικό υπουργό Άμυνας, που με το κόμμα του, την ΕΔΕ, φιλοδόξησε να εκφράσει τα υπολείμματα της χουντικής επταετίας. Χλευαστικά συνθήματα, μοσχαροκεφαλές και γενικότερα ένα πανηγύρι που συνέπαιρνε όλο το δημοκρατικό τόξο της εποχής, έδειχνε πως η Χούντα έχει ήδη μπει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας και προϊδέαζε για την αποδοκιμασία που θα εισέπραττε ενάμιση μήνα αργότερα το «Ναι» στη βασιλευόμενη δημοκρατία.
Η δεύτερη μεγάλη στιγμή της πλατείας ήταν κατά την υποδοχή και παρουσίαση στην πόλη του Λάγιος Ντέταρι. Κατά το πρότυπο βρετανικών δήμων, ο τότε δήμαρχος Ανδρέας Ανδριανόπουλος παρεχώρησε στον Ολυμπιακό και στον Γιώργο Κοσκωτά, τότε πρόεδρό του, για να παρουσιαστεί στους φίλους της ομάδας ο μεγάλος Ούγγρος μπαλαδόρος. Ένα από τα μεγαλύτερα δεκάρια της εποχής στην Ευρώπη και ίσως η μεγαλύτερη μεταγγραφή που είχε γίνει μέχρι τότε στην Ελλάδα. Τα ρεπορτάζ της εποχής κάνουν λόγο για 100.000 φίλους του Ολυμπιακού που συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του Πειραιά, αριθμός μάλλον υπερβολικός. Οπωσδήποτε όμως η συγκέντρωση αυτή ήταν ανεπανάληπτη. Από τα γραφεία της τότε ΕΑΡ, τα σημερινά γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ, στον δεύτερο όροφο του κτηρίου Καραΐσκου και Β.Γεωργίου, πάνω στην πλατεία, βλέπαμε τη συγκέντρωση και τρίβαμε τα μάτια μας. Όμως θυμάμαι ότι το ίδιο εκείνο βράδυ είχαμε ενοχληθεί από το σύνθημα που δονούσε την πλατεία: «Κάτω τα χέρια από τον Κοσκωτά»! Ο οπαδισμός, οι «οργανωμένοι» σε πρώιμη έστω μορφή, στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων, για να το θέσω όσο πιο κομψά γίνεται.
Ενδιαμέσως, στην πλατεία αυτή συνέβη κι ένα ενδιαφέρον γεγονός που αφορά την μικροϊστορία της πόλης. Είναι άνοιξη του 1981, λίγους μήνες πριν το ΠΑΣΟΚ αναλάβει την κυβέρνηση (κι ο λαός την εξουσία κατά το σύνθημα της εποχής), μετά την αποχώρηση περίπου 200 μελών της Κινηματογραφικής Λέσχης Πειραιά από τη γενική της συνέλευση (στην οποία είχαν προσέλθει εκατοντάδες Κνίτες άσχετοι με το χώρο καθ’ υπόδειξιν του Περισσού ώστε να ανακτηθεί η Λέσχη από τους «αναθεωρητές» που την ήλεγχαν), σε μια ολονύκτια ανοικτή γενική συνέλευση στα τραπεζάκια της «Στάνης» ιδρύσαμε την Εταιρία Κινηματογράφου Τέχνης και Πολιτισμού (ΕΚΙΤΕΠ). Μια ενδιαφέρουσα όσο και πρωτοποριακή προσπάθεια στον χώρο του πολιτισμού, η οποία άφησε το αποτύπωμά της την δεκαετία του ’80 στον Πειραιά.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, αυτή πλατεία που κοιτάζω πήρε ζωή. Αλλάξαν τα δεδομένα της ζωής μας, η καθημερινότητά μας, οι προτεραιότητές μας, άλλαξε και η πλατεία. Το «Εν Πειραιεί» την έκανε μόδα, οι εκσυγχρονιστές με τον Σημίτη έκαναν το «Εν Πειραιεί» στέκι τους, όλοι κατά καιρούς, δεξιοί, αριστεροί ακόμα και Παπανδρεϊκοί και Κνίτες, προσπαθούσαν να αφήσουν το ίχνος τους, αν όχι να «κατακτήσουν» την σημαντική αυτή καφετέρια που για είκοσι χρόνια αποτέλεσε κέντρο συναντήσεων και διεργασιών. Πριν την κλείσει η κρίση.
Η πλατεία Κοραή περιμένει, είπαμε, το Μετρό να της δώσει ζωή. Μόνο που μαζί με το Μετρό που θα φέρει κόσμο χρειάζεται και η ιδιωτική πρωτοβουλία, οι επαγγελματίες της περιοχής να στήσουν επιχειρήσεις που θα έχουν χαρακτήρα και προσωπικότητα. Δύσκολο ε;
Αναγνώστης Κέντρος
