Στα «Εξάρχεια» του Πειραιά

1 papei synthimata

Από τους δρόμους που διατρέχουν τον Πειραιά από το λιμάνι μέχρι πάνω στον Προφήτη Ηλία, ξεχωρίζει η Τσαμαδού και η Καραολή και Δημητρίου. Δυο παράλληλες οδοί με αρκετά κοινά χαρακτηριστικά.

Κατ΄αρχήν τα εντυπωσιακά σκαλοπάτια τους που οδηγούν ψηλά στο λόφο. Ύστερα το γεγονός ότι στην πλευρά προς το λιμάνι, κάτω από τη λεωφόρο Ηρώων Πολυτεχνείου και οι δύο δρόμοι, ιδιαίτερα η Τσαμαδού, είναι εμπορικοί δρόμοι με πιο «λαϊκά», δηλαδή οικονομικότερα καταστήματα. Επιπλέον, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, στο ύψος των παραλλήλων οδών κάτω από τη Γρηγορίου Λαμπράκη με τα ηρωικά ονόματα, Ανδρούτσου, Υψηλάντου, Κουντουριώτου, Πραξιτέλους, Αλκιβιάδου, πηγαίνοντας προς το Δημοτικό, η περιοχή πλέον σφύζει από ζωή. Σουβλατζίδικα, ψησταριές, burgers, αλλά και μικρά μπαράκια, κάνα δυο τσιπουράδικα, είναι ιδίως τα μεσημέρια είναι γεμάτα κυρίως από φοιτητές του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Το Πα.Πει., όπως το λένε πια όλοι, είναι ένα αρκετά μεγάλο Πανεπιστήμιο, με μερικές σχολές που θεωρούνται ιδιαίτερα καλές και με σημαντικές προοπτικές, ακόμη και στις σημερινές δύσκολες συνθήκες στην αγορά εργασίας. Εκτός από το κεντρικό του κτίριο, ακριβώς μεταξύ Καραολή και Δημητρίου και Τσαμαδού, ψηλότερα προς το λόφο, μεταξύ Δεληγιώργη και Θεάτρου, το Πανεπιστήμιο ενοικιάζει αρκετά κτίρια στην πόλη και φυσικά διατηρεί το «προγονικό» κτίριο της παλιάς Ανωτάτης Βιομηχανικής του Πειραιά.

Δεν ήταν πάντα έτσι. Η μικρή ΑΒΣΠ, από την οποία χαμηλότερο όριο βαθμολογίας στις εισαγωγικές είχε μόνο το ξαδερφάκι της, η ΑΒΣ Θεσσαλονίκης, ήταν μια σχολή που κατά τα κλισέ της δεκαετίας του ’70 και του ’80 «δεν ήταν συνδεδεμένη με την πόλη». Ακόμα και στην ριζοσπαστική έκρηξη των καταλήψεων του 1979, αλλά και των επόμενων χρόνων, δύσκολα αντιλαμβανόταν η κοινωνία του Πειραιά τις διεργασίες του φοιτητικού κινήματος, σε αντίθεση φυσικά με την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, πόλεις που με πορείες, διαδηλώσεις, ενδοπαραταξιακές συγκρούσεις, αλλά και πολλές φορές κυνηγητό με την αστυνομία, ένιωθαν ότι τα Πανεπιστήμιά τους ήταν καζάνια που έβραζαν. Εδώ, ησυχία.

Θυμάμαι μια από τις πρώτες εξόδους από τα όρια του «καθώς πρέπει» Πειραιά, την νοερή γραμμή Δημοτικό- Πασαλιμάνι, άντε και Πασαλιμάνι μέχρι λίγο πιο ψηλά στο φρονιστήριο του Ραγιά που επιχείρησε μια παρέα μαθητών της τρίτης Λυκείου. Ανακαλύψαμε τη «Γούβα του Βάβουλα» (ακόμη ένα χωριό μέσα στον Πειραιά) και στην επιστροφή, πέσαμε πάνω στη Βιομηχανική, χαζεύαμε τα συνθήματα στους τοίχους και τις αφίσες κατά του Ν.815. Ήταν Δεκέμβρης του 1979 και η Βιομηχανική τελούσε υπό κατάληψη. Στη διασταύρωση Πραξιτέλους και Καραολή και Δημητρίου, σε ένα αυτοδιαχειριζόμενο στέκι φοιτητών, μας κέρασαν καφέ.
Αυτό ήταν. Έγινε και δικό μας στέκι. Εκεί διδαχθήκαμε τα πρώτα φοιτητικά «μαθήματα». Αφισοκόλληση, γράψιμο συνθημάτων στους τοίχους, μοίρασμα φυλλαδίων στους περαστικούς. Εκεί μάθαμε ότι ΕΚΟΝ Ρήγας Φερραίος – Β’ Πανελλαδική είναι συγγενείς αλλά διαφορετικές οργανώσεις. Μαθήματα που αποδείχθηκαν ιδιαίτερα πολύτιμα την επόμενη χρονιά όταν είμασταν και μεις φοιτητές.

Λίγο πιο πριν στην Πραξιτέλους υπήρχε ένα άλλο καφενείο, κανονικό, όπου τελειοποιήσαμε τις γνώσεις μας στο τάβλι και στα χαρτιά κι αρχίσαμε να μαθαίνουμε τις ευεργετικές συνέπειες της τσικουδιάς – ήταν κρητικός ο ιδιοκτήτης και μας κερνούσε. Λίγο παρακάτω, στη γωνία Καραολή και Κουντουριώτου, ο «Λάμπρος», που αντέχει μέχρι σήμερα, έφτιαχνε πολύ καλά σουβλάκια.

‘Ηταν η ατμόσφαιρα μιας επαρχίας που κυριαρχούσε. Για να καταλάβει τη διαφορά της πόλης εκείνης με τη σημερινή, μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι τοτε στην περιοχή υπήρχε το μοναδικό μπαρ, ίσως σε ολόκληρο τον Πειραιά, πλην της Τρούμπας. Η «Εφταλού», του Μάνου Σιρέλη. Ένα ημιυπόγειο, που έκανε και live και προσέφερε εκτός των άλλων και Irish Coffee. Εκεί ήταν μπάρμαν ο -φωτογράφος σήμερα- Δημήτρης Βρανάς που συχνά-πυκνά μας κέρναγε μπύρες ή ουίσκι κρυφά από τον ιδιοκτήτη. Εκεί, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1980 διάλεξε να πάμε ο μεγαλύτερός μας, ήδη φοιτητής στο ΤΕΙ Κοζάνης, Αντώνης Δημητρίου για την αλλαγή του χρόνου. Θα ακούγαμε live ένα συγκρότημα που δεν εμφανίστηκε ποτέ μέχρι τις δύο το πρωί που φύγαμε...

Ακόμα και λίγα χρόνια αργότερα πάντως, όταν η περιοχή κάπως ζωντάνεψε, η παρουσία των φοιτητών ήταν εξαιρετικά περιορισμένη. Διακριτική θα έλεγε κανείς. Τα κανονικά Εξάρχεια ήταν αυτά που τραβούσαν τους φοιτητές της Βιομηχανικής. Στο θρυλικό «Καφενείον Γυναικών, Νατζά» που άνοιξε επί της Κουντουριώτου στο 108 το 1982 η Νίκη Αστρινάκη κι έγινε γρήγορα αγαπημένο στέκι μεσημέρι-βράδυ, τον τόνο μεταξύ των θαμώνων δεν τον έδιναν οι φοιτητές. Πηγαίναμε μια μεγάλη παρέα από την ΕΚΙΤΕΠ, που είχε ήδη εξελιχθεί σε ένα ζωντανό κύτταρο της πόλης και πολλοί σταθεροί πελάτες της Νίκης. Όπως κι απέναντι από το «Νατζά» που μετά από μια αποτυχημένη σεζόν ως ροκ κλαμπ φιλοξένησε για πολλά χρόνια τον γνωστό «Οντά της Κωνσταντίνας», που ίσως και λόγω τιμών, δεν έγινε ποτέ φοιτητικό στέκι.

30-35 χρόνια αργότερα, η γειτονιά έχει εξελιχθεί ακριβώς λόγω της μεγέθυνσης του Πανεπιστημίου σε μια από τις πιο ζωντανές γειτονιές της πόλης. Το Πα.πει. είναι συνδεδεμένο πλέον με την κοινωνία του Πειραιά, κι αν εξαιρέσεις τις ταραχές, αν κρατήσεις μόνο τη θετική αύρα του ονόματος, θα μπορούσες να χαρακτηρίσεις την περιοχή «Εξάρχεια του Πειραιά».

Αναγνώστης Κέντρος

eep logo