Ο πρωταγωνιστικός ρόλος των ΟΤΑ στην άσκηση πολιτιστικής πολιτικής

1 moustaki eirini

της Ειρήνης Μουστάκη

H χώρα μας έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει έναν τεράστιο πολιτιστικό πλούτο ο οποίος μπορεί να αποφέρει οφέλη όχι μόνο σε αυτή καθ’ αυτή τη σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή, αλλά εν γένει σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Η άποψη αυτή εδράζεται σε μια, εξαιρετικά διαδεδομένη και επιτυχώς δοκιμασμένη διεθνώς, αρχή της σύγχρονης διακυβέρνησης, βάσει της οποίας, η κεντρική εξουσία οφείλει να χαράσσει την πολιτική και να μεταβιβάζει τις βασικές αρμοδιότητες άσκησης πολιτικής σε τοπικό επίπεδο.

Το σημαντικό πλεονέκτημα της τοπικής αυτοδιοίκησης ως προς την άσκηση πολιτιστικής πολιτικής, όπως και σε κάθε άλλο δημόσιας πολιτικής, είναι η αμεσότητα. Το πλεονέκτημα αυτό επιτρέπει στους φορείς της αυτοδιοίκησης να αντιλαμβάνονται καλύτερα τις ανάγκες των τοπικών κοινοτήτων, να αναδεικνύουν αποτελεσματικότερα την τοπική πολιτιστική ταυτότητα και να προβάλουν με αυθεντικότερο τρόπο την πολιτιστική δραστηριότητα.

Οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την προστιθέμενη αξία της πολιτιστικής πολιτικής συμβάλλοντας στη ανάδειξη των πολιτιστικών χαρακτηριστικών κάθε περιοχής και σχεδιάζοντας και εκτελώντας στοχευμένες δράσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αν η κεντρική δημόσια πολιτική που ασκείται από το Υπουργείο Πολιτισμού προσφέρει τον απαραίτητο χώρο και τα σωστά εργαλεία στην αυτοδιοίκηση και τους φορείς της.

Επιπλέον η αποκέντρωση της πολιτιστικής πολιτικής αξιοποιεί και τη δυναμική των τοπικών κοινωνιών διευκολύνοντας τη συμμετοχή των πολιτών στα πολιτιστικά δρώμενα και προσφέροντας τη δυνατότητα ανάληψης συλλογικών πρωτοβουλιών για τις τέχνες και τον πολιτισμό.

Στο πλαίσιο αυτό η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να λάβει μια έντονη πολιτιστική δράση, η οποία βέβαια θα δρα συντονιστικά και συμπληρωματικά στις πρωτοβουλίες των μη κερδοσκοπικών πολιτιστικών οργανισμών αλλά και των πρωτοβουλιών ιδιωτικών επιχειρήσεων, που υλοποιούνται στο πλαίσιο της κοινωνικής ευθύνης.

Δηλαδή ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν πρέπει να περιορίζεται στην άσκηση πολιτιστικής δραστηριότητας απλά μέσα από μια σειρά μουσικών και θεατρικών εκδηλώσεων, διαλέξεων, εκθέσεων κ.α., ούτε να εξαντλείται στην δημιουργία των απαραίτητων υποδομών για πολιτιστική δράση με την κατασκευή θεάτρων, χώρων μουσικών εκδηλώσεων, αιθουσών συνεδρίων κ.α.

Αντίθετα, οι ΟΤΑ θα πρέπει να ενθαρρύνουν κάθε είδους πολιτιστική πρωτοβουλία που προέρχεται είτε από την κοινωνία των πολιτών είτε από τον ιδιωτικό τομέα αλλά και να υποστηρίζουν συνέργειες και συμπράξεις στις δράσεις των πολιτιστικών φορέων.

Πολλοί θα υποστηρίξουν ότι η πολιτιστική δραστηριότητα - αποκεντρωμένη ή μη - αποτελεί μια πολυτέλεια που τίθεται αυτοδίκαια σε δεύτερη μοίρα εμπρός στα σύγχρονα δημοσιονομικά και οικονομικά προβλήματα. Αυτή η κοντόφθαλμη αντίληψη άλλωστε αποτυπώθηκε και με την έλλειψη της πολιτιστικής πολιτικής στα κύρια ευρωπαϊκά στρατηγικά κείμενα, τόσο αυτό της Στρατηγικής της Λισσαβόνας όσο και αυτό της Στρατηγικής 2020, παρά το γεγονός ότι η πολιτιστική παράδοση της Ευρώπης αναγνωρίζεται ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια η σχετική ακαδημαϊκή έρευνα αλλά και οι μελέτες που δημοσιεύουν διεθνείς οργανισμοί μεταξύ των οποίων ο ΟΟΣΑ αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταδεικνύουν ότι η στοχευμένη πολιτιστική πολιτική μπορεί να έχει υψηλή προστιθέμενη αξία στην οικονομική δραστηριότητα. Ειδικά για την Ελλάδα υπάρχουν πολλές μελέτες (ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ, McKinsey&Company) που προτείνουν ως σημαντική για την οικονομία τη συστηματική ενίσχυση της συμπληρωματικότητας της πολιτιστικής πολιτικής ως προς την τουριστική βιομηχανία, το διατροφικό κλάδο και την εξωστρεφή εκπαίδευση.

Δεδομένης της δημοσιονομικής αδυναμίας του κράτους, η τοπική αυτοδιοίκηση αποκτά την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει στον τομέα αυτό, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι και οι ΟΤΑ ταλανίζονται επίσης από έλλειψη πόρων. Ωστόσο και σε αυτό το επίπεδο η ανταποδοτικότητα κάποιων εκ των εσόδων τους και η σχετική δημοσιονομική ευλυγισία τους σε σχέση με την Κεντρική Διοίκηση μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Άλλωστε η τοπική αυτοδιοίκηση σήμερα, χάρη στις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων χρόνων, διαθέτει έστω τυπικά τις αρμοδιότητες εκείνες που είναι ικανές να της εξασφαλίσουν ένα κεντρικό ρόλο στην άσκηση της πολιτιστικής πολιτικής.

Αυτό που απαιτείται λοιπόν είναι ένα ρεαλιστικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που θα καταρτιστεί από την Κεντρική Διοίκηση (Υπουργεία Πολιτισμού & Εσωτερικών) σε συνεργασία με τους ΟΤΑ ώστε να εξασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή μιας συγκροτημένης πολιτιστικής πολιτικής που θα συμβάλλει σημαντικά στην πολύπλευρη ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.

* Η Ειρήνη Μουστάκη είναι Πρώην Πρόεδρος Δημ. Συμβουλίου Καλλιθέας, Μέλος του τομέα Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ

Στάζει φως στη θάλασσα...
Πέφτει η νύχτα στο λιμάνι...
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Άνοιξη στο Τουρκολίμανο!
Μια θάλασσα ελπίδες...
Κάθοδος στη θάλασσα..
Στα νερά του λιμανιού..
Παρά θιν αλός...
Ιστορίες στον ντόκο...
Ώρα να ανοίξουμε πανιά!
Συν-ομιλίες
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Θάλασσες...
Χταπόδια στην Πειραϊκή...
Γραμμές των οριζόντων!
Ούτε ο Σταυρός δεν μας προστατεύει...
Σταυρός, Μπαϊκούτσι, 28.03.2021
Αντανακλάσεις ...
Τα ρόδινα ακρογιάλια
Σύννεφα στα νερά της Αίγινας
Ανήσυχες νότες...
Αντανακλάσεις
φωτο: Δημήτρης Βρανάς
Ανθίζουν οι νύχτες...
Αλλοτινό...
Ο Μίτος του Λιμανιού..
Νύχτες στο λιμάνι...
Εορταστικό το μεγάλο λιμάνι!
Γλάροι στην κουπαστή
Το δέντρο που πληγώναμε..
Στην Πειραϊκή, είναι ακόμα καλοκαίρι...
Νύχτες στο Δημοτικό!
Πειραιάς αφ' υψηλού...
φωτο Lilian - Eva Mitrou
Νέες προοπτικές στο λιμάνι!
Ήλθε το Μετρό στον Πειραιά και το Δημοτικό...
Μετρό Πειραιά: «Πρεμιέρα» τη Δευτέρα!
Όταν ο πιλότος παλεύει με τα κύματα..
Προσεχώς, μετρό!
Η θάλασσα του Πειραιά..
Βάρκα, γιαλό...
Εκεί, στου λιμανιού την άκρη...
Ανατέλλει το <φεγγάρι του ελαφιού>...
Βόλτες στην Πειραϊκή...
Ο Λέων στο κέντρο του Πειραιά!
Στο μπλε του ουρανού...
Καλή Ανάσταση και για την Ουκρανία. (Με τον τρόπο του Βαν Γκονγκ)
Πουλιά της συννεφιάς
Κόκκινη ανατολή στην Φρεαττύδα...
Δρόμος του φεγγαριού
Τα ρόδινα ακρογιάλια
κάνει κρύο εκεί έξω...
Κακοκαιρία και κωπηλασία...
Απέραντος σεβασμός!!!
Χιονισμένο Δημοτικό! (φωτο Μαρία Βόντα)
Ακρόπολη χιονάτη!
Κάποιος είχε έμπνευση στην Πειραϊκή..
Experience night..
Σούρουπο στο λιμάνι του Βολου
Γιορτινή και η Φρεαττύδα..
Στολισμένες οι γειτονιές...
Θυμωμένη η θάλασσα στο Νησάκι...
Η μαγεία των Χριστουγέννων!
Ο Πύργος στο μεγάλο λιμάνι έβαλε τα γιορτινά του!
Χρόνια πολλά στον Άγιο Νικόλαο των ναυτικών!
Νοτιάς...
Στολίδια της Πειραϊκής
Φρεαττύδα, βράδυ Νοέμβρη..
Στο πανηγύρι του Άγιου Νείλου..
Το τραμ της νύχτας...
Πύργος στην ομίχλη...
28η Οκτωβρίου 2021
Ιστιοπλοϊκά στην Καστέλλα
Φθινοπωριάζει...
Τα ρόδινα ακρογιάλια...
Ferrari στο Πασαλιμάνι!
Λιμάνι Πειραιά: Αποχαιρετισμός στον Μίκη...
Καλή επιτυχία!
Ηλιοβασιλέματα...
Ένα το χελιδόνι...
Και πάλι, μπράβο ρε παιδιά !!!
Ο Σταυρός της Πειραϊκής στις Ημέρες Θάλασσας 2021
Καβάλα στο δελφίνι...
Σκιές στα μάρμαρα του παρελθόντος
Υπερπανσέληνος!
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Ηλιοβασίλεμα της πυρκαγιάς
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Κάβος τη νύχτα
φωτο Αλέξανδρος Πανίδης
Ο Άγιος Νικόλαος στο Μπαϊκούτσι
Ναυτικός (φωτο Γιώργος Χριστάκης)
25η Μαρτίου 2021 - 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση
Αντανακλάσεις
φωτο Αλέξανδρος Πανίδης
Gone with the wind...
Εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν...(φωτο Γιώργος Χριστάκης)
Κρουαζιερόπλοια σε λιμάνι