του Γεράσιμου Γεωργάτου*
Την προηγούμενη εβδομάδα ο κος Τσίπρας σε ομιλία του στην Κρήτη, σε επαναστατική πατριωτική έξαρση, αναφώνησε, μεταξύ άλλων, πως όταν ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάρει την εξουσία «εμείς θα βαράμε τα νταούλια και οι αγορές θα χορεύουν». Πρόκειται για βαρύτατη πολιτική δήλωση που αφορά στο μείζον πολιτικό πρόβλημα της εποχής μας: τη σχέση πολιτικής και αγορών.
Κατά τον κο Τσίπρα φαίνεται ότι ένα μικρό καταχρεωμένο κράτος με μια κυβέρνηση της Αριστεράς μπορεί να ανατρέψει τον παγκόσμιο καπιταλισμό ή τουλάχιστον τη σημερινή νεοφιλελεύθερη εκδοχή του.
Αν το είπε γνωρίζοντας ποια είναι η πραγματικότητα, εξαπατά το ακροατήριό του ως κοινός πολιτικάντης και είναι γι` αυτό επικίνδυνος. Αν το είπε αγνοώντας ποια είναι η πραγματικότητα, είναι και πάλι επικίνδυνος επειδή την αγνοεί.
Δυστυχώς για τον ΣΥΡΙΖΑ και για όλους μας, το σύστημα του Bretton Woods, με τις σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες και τον έλεγχο των εθνικών κυβερνήσεων επί των διεθνών αγορών κεφαλαίου, τελείωσε το 1973. Έκτοτε, η απελευθέρωση των συναλλαγματικών ισοτιμιών και η βαθμιαία απελευθέρωση των διεθνών κεφαλαιαγορών τις διευκόλυνε στην υπερσυσσώρευση οικονομικής ισχύος, κατά πολύ μεγαλύτερης ακόμα και από τα πιο εύπορα κράτη του πλανήτη. Εδώ τοποθετείται και η έναρξη της κρίσης του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου διακυβέρνησης καθώς και το τέλος της χρυσής μεταπολεμικής τριακονταετίας με το καθολικό κράτος πρόνοιας.
Θέλουμε δεν θέλουμε, η οικονομική παγκοσμιοποίηση προηγήθηκε της αντίστοιχης πολιτικής που παραμένει ζητούμενο. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Η νοσταλγική πρόσδεση στο παρελθόν και η υπόσχεση αναβίωσής του από τις πολιτικές δυνάμεις είναι και παραπλανητική και καταστροφική. Και πάλι δυστυχώς, στη χώρα μας, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, καλλιεργούν την αυταπάτη της επιστροφής στον χαμένο παράδεισο που στην Ελλάδα μεταφράστηκε ως εύκολος δανεισμός και άκοπη ανάπτυξη. Η μεν κυβέρνηση σκίζει κάθε μέρα μια σελίδα από τα μνημόνια με δήθεν μεταρρυθμίσεις, η δε αντιπολίτευση θα τα καταργήσει και θα εξατμίσει τα χρέη. Αποτέλεσμα; και οι δυο μας σπρώχνουν πιο βαθειά στην κρίση.
Οι αγορές θα συνεχίσουν για πολύ καιρό να βαράνε τα νταούλια ότι και να λένε κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Η επιβολή ρυθμίσεων στον παγκόσμιο καπιταλισμό είναι αδύνατο να προέλθει από μεμονωμένα εθνικά κράτη. Καμιά σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της και να εφαρμόσει ένα αμιγώς σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα σε εθνικό πλαίσιο. Η σημερινή Γαλλία και η σημερινή Ιταλία αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Απέναντι σε οικονομικούς θεσμούς μεγάλης κλίμακας, όπως οι διεθνείς κεφαλαιαγορές και οι διεθνείς επενδυτικοί οίκοι (Hedge Funds), απαιτούνται πολιτικοί θεσμοί αντίστοιχης κλίμακας. Γι` αυτό μια πολιτικά ενοποιημένη Ευρώπη θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την πολιτική διεύθυνση της παγκοσμιοποίησης, την αρχή της επιβολής ρυθμίσεων στον παγκόσμιο καπιταλισμό και την αναζωογόνηση της σοσιαλδημοκρατίας. Προς το παρόν και υπό συντηρητική κυριαρχία, ούτε ευρωομόλογα δεν μπορούν να εκδοθούν.
Με δεδομένη λοιπόν τη σημερινή σχέση ισχύος μεταξύ κεφαλαιαγορών και πολιτικής και μέχρι αυτή να αλλάξει, ο τσαμπουκάς και η επιθετική ρητορική μόνο ανέξοδες δεν είναι. Το είδαμε να συμβαίνει στην Κύπρο με το «κομμουνιστικό» ΑΚΕΛ να υποχωρεί ατάκτως και να χάνει και τις εκλογές. Και οι πολίτες φυσικά τις αποταμιεύσεις τους. Το είδαμε να συμβαίνει στη χώρα μας μόλις τον προηγούμενο Οκτώβριο, με τα σπρέντς να εκτινάσσονται στα ύψη και το χρηματιστήριο να καταβαραθρώνεται, μετά από τις ανεύθυνες ανοησίες κυβέρνησης και αντιπολίτευσης που συνεχίζονται. Ο ΣΥΡΙΖΑ τουλάχιστον θα έπρεπε να έχει αφομοιώσει το περίφημο σύνθημα των κινημάτων του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, «Σκέψου παγκόσμια και δράσε τοπικά».
Και δεν μπορεί να γίνει κάτι τη στιγμή που η χώρα εκπέμπει ΣΟΣ; Φυσικά μπορεί. Αρκεί να υπάρχει ρεαλιστικός σχεδιασμός και συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων σε μια έξυπνη και ευέλικτη τακτική. Το έκαναν η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.
Μεταρρυθμίσεις και προσαρμογή στο νέο διεθνές περιβάλλον με αλλαγές στο κράτος και προτεραιότητα στην απελευθέρωση δυναμικών κοινωνικών στρωμάτων για ώθηση στην ανάπτυξη και με το μικρότερο δυνατό κοινωνικό κόστος. Εν ολίγοις με δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Δεν είναι τυχαία η πρόταση πακέτο για εκλογή του ΠτΔ από την παρούσα Βουλή, με συμφωνία για συνταγματική αναθεώρηση, αλλαγή του εκλογικού νόμου και εκλογές τον Νοέμβριο του 2015. Εκεί αποσκοπεί.
Είναι φανερό ότι αυτά που συνοπτικά αναφέρονται δεν μπορούν να τα πραγματοποιήσουν στη χώρα μας ούτε οι συντηρητικοί της Ν.Δ ούτε οι αριστεροί του ΣΥΡΙΖΑ. Σαν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος έχουν ως προτεραιότητα το κομματικό όφελος μέσω των πελατειακών και συντεχνιακών δικτύων. Μόνο μια συμμαχία μεταξύ προοδευτικών φιλελεύθερων, σοσιαλδημοκρατών, αριστερών μεταρρυθμιστών και οικολόγων, που δεν πουλάνε τσαμπουκά για το ποιος βαράει τα νταούλια και ποιος χορεύει, μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα σε ένα βάλς με τις αγορές και τους εταίρους και να βγουν από την αίθουσα χωρίς να σπάσουν τα κάτοπτρα. Και μια τέτοια συμμαχία και συνεννόηση διαμορφώνεται σήμερα μέσα στο ΠΟΤΑΜΙ.
* Ο Γεράσιμος Γεωργάτος είναι υπεύθυνος του Τομέα Εργασιακών Σχέσεων στο ΠΟΤΑΜΙ
