του Τάσου Ι.Αβραντίνη
Ο νέος υπουργός Παιδείας επιχαίρει επειδή τα Συμβούλια Διοίκησης των πανεπιστημίων έχουν «αυτοκαταργηθεί», καθώς, όπως δήλωσε, «η μόνη αρμοδιότητα που ασκούν είναι εκείνη της επιλογής, δηλαδή του αποκλεισμού, υποψηφίων πρυτάνεων και κοσμητόρων». Η νέα συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν φαίνεται να εγκαταλείπει τον αρχικό στόχο τής κατάργησης των Συμβουλίων Διοίκησης των ΑΕΙ, η εγκατάλειψη του οποίου άλλωστε θα αποτελέσει την πιο σημαντική υπαναχώρηση από τις βασικές αρχές του οπισθοδρομικού σοβιετικού προγράμματος παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ. Με τη νέα Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) η κατάργηση των Συμβουλίων Διοίκησης επιχειρείται να γίνει διά της πλαγίας οδού.
Οσα πρόκειται να ακολουθήσουν θα απομακρύνουν ακόμη περισσότερο τα ελληνικά πανεπιστήμια από τα διεθνή εκπαιδευτικά δρώμενα, εγκαινιάζοντας μια νέα περίοδο εκπαιδευτικού απομονωτισμού της χώρας. Στις προηγμένες χώρες τα πανεπιστήμια διοικούνται από ολιγομελή συμβούλια, τα οποία απαρτίζονται τόσο από ακαδημαϊκούς όσο και από καταξιωμένες προσωπικότητες του κοινωνικού, πνευματικού και επιχειρηματικού κόσμου. Μπορεί να διακρίνει κανείς δύο βασικά μοντέλα συμβουλίων διοίκησης:
•Το πρώτο είναι το «αγγλοσαξονικό», σύμφωνα με το οποίο τα μέλη του συμβουλίου κατά βάση ορίζονται από την εποπτεύουσα δημόσια αρχή των πανεπιστημίων και ανανεώνουν τη σύνθεσή τους σύμφωνα με αποφάσεις των ιδίων. Η επιλογή ενός προσώπου σε μια τέτοια θέση αποτελεί ύψιστη τιμή και γίνεται με βάση προδιαγραφές διασφάλισης των στρατηγικών συμφερόντων των πανεπιστημίων.
•Από την άλλη πλευρά υπάρχει το «ευρωπαϊκό μοντέλο» (continental), σύμφωνα με το οποίο τα μέλη των συμβουλίων διοίκησης, ή πάντως σημαντικός αριθμός των μελών τους, εκλέγονται από την ίδια την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Και στα δύο μοντέλα τα συμβούλια διοίκησης (boards of trustees ή boards of governors) έχουν ως βασική αποστολή τον στρατηγικό σχεδιασμό της ανάπτυξης του πανεπιστημίου (λ.χ., ποια νέα τμήματα θα δημιουργηθούν, πώς θα ενισχυθεί η ερευνητική πολιτική, κ.λπ.) και την προσέλκυση και κατανομή των οικονομικών του πόρων. Με άλλα λόγια, τα Συμβούλια Διοίκησης ασκούν την ουσιαστική διοίκηση (management) των πανεπιστημίων.
Στην Ελλάδα ο θεσμός καθιερώθηκε για πρώτη φορά, μαζί με πολλές άλλες προωθητικές για το πανεπιστήμιο μεταρρυθμίσεις, με τον νόμο Διαμαντοπούλου (ν. 4009/2011). Παρά τη λυσσαλέα αντίδραση σύμπασας της τριτοκοσμικής αριστεράς και όλων των κομματικών πελατειακών δικτύων (φοιτητικών παρατάξεων, συνδικαλιστών, καθηγητών, κ.ά.), στηρίχθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία του πραγματικού επιστημονικού προσωπικού, των μελών ΔΕΠ που προσήλθαν με ποσοστά συμμετοχής πάνω από 80% να επιλέξουν τα μέλη των νέων συμβουλίων. Παράλληλα, τα συμβούλια προσέλκυσαν στις τάξεις τους πληθώρα διακεκριμένων Eλλήνων και ξένων ακαδημαϊκών που διαπρέπουν επί δεκαετίες στα πιο φημισμένα πανεπιστήμια του κόσμου, δεκάδων επιχειρηματιών με δραστηριότητες διεθνούς βεληνεκούς, καθώς και καταξιωμένους πνευματικούς ανθρώπους. Ολοι αυτοί κατόρθωσαν να φυσήξει, επιτέλους, στο ελληνικό πανεπιστήμιο ένας φρέσκος άνεμος ιδεών, καινοτομίας, σύγχρονων μοντέλων διοίκησης, εξωστρέφειας και ακαδημαϊκότητας πολύ υψηλού επιπέδου. Θα μπορούσαν, αν τους είχαν αφήσει να λειτουργήσουν απερίσπαστοι, να βγάλουν τα ελληνικά πανεπιστήμια από την ανυποληψία και το αδιέξοδο. Ηδη είχαν αρχίσει να δρομολογούνται στρατηγικές συμφωνίες πανεπιστημίων με μεγάλους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς της αγοράς (π.χ., η στρατηγική συμφωνία του ΟΠΑ με τους ΟΤΕ/COSMOTE), είχαν αρχίσει να ιδρύονται οι πρώτες επώνυμες έδρες (όπως, λ.χ., εκείνη με τη χρηματοδότηση της ΔΕΗ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), ενώ παράλληλα είχε αρχίσει και ο σχεδιασμός των πρώτων αγγλόφωνων μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Φυσικά, το πάσης φύσεως αντιδραστικό κατεστημένο καραδοκούσε – το πρώτο αποφασιστικό χτύπημά του ήρθε με τον αντιμεταρρυθμιστικό νόμο Αρβανιτόπουλου.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ ενταφιάζει –είτε με Μπαλτά είτε με Φίλη/Πελεγρίνη– κάθε προσπάθεια επανασύνδεσης των ελληνικών πανεπιστημίων με τη διεθνή πραγματικότητα. Η διοίκησή τους θα μεταφερθεί εκεί που ασκούνταν πάντα, στο εκάστοτε κομματικό κέντρο εξουσίας, τώρα στην «Κουμουνδούρου». Το ελληνικό πανεπιστήμιο μετατρέπεται ξανά σε ένα ιδιότυπο «γαλατικό χωριό» α-παιδείας, ανομίας και ανελευθερίας, όταν την ίδια στιγμή ο υπόλοιπος κόσμος γύρω του μετατρέπεται σε μια παγκόσμια κοινότητα γνώσης, ελεύθερης έρευνας και καινοτομίας.
* Ο Τάσος Αβραντίνης είναι δικηγόρος και αντιπρόεδρος της Δράσης.
Sidebar
18
Πεμ, Απρ
