Του Γιώργου Γαβρίλη
… Τὸ μέλλον μας θὰ ἔχει πολὺ ξηρασία.
(Μιχάλης Κατσαρός, ποιητική συλλογή «Κατά Σαδδουκαίων», ποίημα «Θα σας περιμένω»)Η ύπαρξη και μόνο του “Υπερταμείου” (Ν. 4389/2016) συνιστά μια εξέλιξη που υπονομεύει, αν δεν αμφισβητεί ευθέως, την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του Ελληνικού Κράτους, στον βαθμό που αναλαμβάνει να διαχειριστεί και, επί της ουσίας, να ιδιωτικοποιήσει, να ρευστοποιήσει κρίσιμα δημόσια αγαθά που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την ενέργεια (ΔΕΗ) και τους φυσικούς πόρους (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ). Παρά τις προσπάθειες να διασκεδαστούν οι αντιδράσεις και οι αλγεινές εντυπώσεις, αυτό είναι σαφές και καταγράφεται αναλυτικά στο Τρίτο Μνημόνιο (Ν. 4336/2015, σελ. 1030-31).
Μια τοποθέτηση για το ζήτημα αυτό ενέχει τον πειρασμό να εξαντληθεί στις, κατά τα λοιπά βάσιμες, νομικές αιτιάσεις που θεωρούν την εξέλιξη αυτή αντισυνταγματική. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που στο πλαίσιο των Μνημονίων παραβιάζεται το Σύνταγμα.
Είναι κρίσιμο και σημαντικό να αναδειχθεί το πολιτικό περιεχόμενο, η πολιτική στόχευση και οι πολύπλευρες συνέπειες που έχει η μεγαλύτερη στην ιστορία του νεοελληνικού κράτους μεταφορά δημόσιου πλούτου, πόρων και υποδομών στον πλήρη έλεγχο των δανειστών, χωρίς καμιά δυνατότητα ελέγχου, χωρίς καμιά διαδικασία λογοδοσίας και κοινωνικού ελέγχου.
Η δημιουργία του “Υπερταμείου”, που διαδέχεται το ΤΑΙΠΕΔ, συνιστά ένα επόμενο, πιο επιθετικό, βήμα. Το “Υπερταμείο” αναλαμβάνει να διαχειριστεί κρίσιμες και στρατηγικής σημασίας πλουτοπαραγωγικές πηγές, φυσικούς πόρους, υποδομές και υπηρεσίες, με ταπεινωτικούς όρους και διαδικασίες για εθνικά κυρίαρχο κράτος («προαπαιτούμενο» για την καταβολή μιας «υποδόσης») και παραπέμπει σε μεταμοντέρνες εκδοχές κρατών μειωμένης κυριαρχίας που τελούν υπό τον έλεγχο και τις εγγυήσεις προστατιδών δυνάμενων.
Είναι περιττό να αναφέρουμε ότι αντίστοιχα παραδείγματα δεν υπάρχουν στην Ευρώπη, ενώ, όπου προωθήθηκαν ανάλογες ιδιωτικοποιήσεις π.χ. σε χώρες της Λατινικής Αμερικής (ύδρευση, ενέργεια), αποδείχθηκε γρήγορα και με οδυνηρό τρόπο ότι λειτούργησαν πέρα και έξω από τις ανάγκες της κοινωνίας ως προς την ποιότητα, το κόστος, την ασφάλεια και οδήγησαν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας σε ακραίες, εξαθλιωμένες συνθήκες ζωής στερώντας τους την πρόσβαση σε αυτά.
Η κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης αντίληψης της εμπορευματοποίησης των δημόσιων αγαθών και υποδομών εισάγει βίαια ένα άλλο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης όπου ο καθένας ατομικά θα προσπαθεί να επιβιώσει και να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε βασικά για την καθημερινή του ζωή αγαθά.
Η επόμενη μέρα θέτει ένα κρίσιμο ερώτημα: Υπό ποιες προϋποθέσεις, πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς μπορεί να ανατραπεί σε επόμενη φάση αυτή την εξέλιξη και τα αποτελέσματα που στο ενδιάμεσο θα έχουν παραχθεί; Ποιες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις θα ευαισθητοποιήσουν και θα κινητοποιήσουν την κοινωνία που παρακολουθεί αμήχανη και απογοητευμένη να διαψεύδονται οι προσδοκίες της για να ξαναβγεί στο προσκήνιο της ιστορίας;
