Του Βασίλη Πάικου
Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατέρρευσαν οι δημοσκοπήσεις. Ή, σωστότερα, οι αναλυτές των ευρημάτων τους. Που έδιναν καθαρά νίκη της Χίλαρι Κλίντον. Όπως είχαν καταρρεύσει και στο βρετανικό δημοψήφισμα. Όπως και στο ελληνικό δημοψήφισμα. Όπως, πάνω-κάτω και στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 εδώ σ’ εμάς, όπως και στην Ισπανία, όπως και στα exit polls των τελευταίων χρόνων, όπως… όπως… όπως…
-Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατέρρευσαν τα γραφεία στοιχημάτων. Που έπαιζαν 9/1 υπέρ της Κλίντον.
-Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατέρρευσε η αξιοπιστία του μιντιακού σύμπαντος. Ή μάλλον η επιρροή του στην κοινή γνώμη. Που, στην συντριπτική του πλειονότητα, προωθούσε Χίλαρι με τα χίλια….
Το φαινόμενο είναι παγκόσμιο εντέλει. Και σαν τέτοιο θα πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί. Από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, του επαγγελματίες του είδους πρώτα-πρώτα. Αν δεν το κάνουν, ίσως δεν είναι μακριά ο καιρός που οι πολίτες θα τους γυρίσουν την πλάτη. Που θα θεωρήσουν τη δουλειά τους, απλώς, ως άνευ σημασίας και νοήματος, ως απολύτως αχρείαστη στην τελική.
Δεν είναι και πολύ δίκαιη η κριτική που, συνήθως, ασκείται στους έλληνες δημοσκόπους. Ότι διαρκώς παίζουν ύποπτα πολιτικά και επιχειρηματικά παιχνίδια. Και μάλιστα μαζικά, προς όλους, και προς την «ίδια κατεύθυνση». Και αν κάποιοι κάποτε υποκύπτουν στον πειρασμό, τούτο μπορεί να συμβαίνει στις ουδέτερες, στις μη εκλογικές φάσεις, προκειμένου ίσως να διαμορφώσουν κλίμα. Δεν μπορεί, δεν γίνεται να το κάνουν στις «στενές» προεκλογικές περιόδους. Με τον κίνδυνο να διαψευστούν πανηγυρικά την επόμενη μέρα και, τελικά, να διασυρθεί η δουλειά τους. Στο κάτω-κάτω για εμπορικές επιχειρήσεις πρόκειται. Επιχειρήσεις, των οποίων η βιωσιμότητα εξαρτάται προπάντων από το κύρος και την αξιοπιστία τους. Και, για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, εδώ σ’ εμάς δεν έπεσαν ποτέ έξω ως προς τον νικητή των αναμετρήσεων. Εκεί που τα χαλάνε τα τελευταία χρόνια, είναι στο εύρος των διαφορών που έχει, ασφαλώς, κι αυτό την –πάντως μικρότερη- σημασία του.Όπως και να ‘ναι η ουσία των πραγμάτων παραμένει. Οι δημοσκοπήσεις σε διεθνές επίπεδο δεν περνούν και τις καλύτερες μέρες τους, αντιθέτως. Οι εξηγήσεις (που συχνά ακούγονται ως απλές δικαιολογίες) είναι πολλές. Από την ολοένα αυξανόμενη άρνηση συμμετοχής μεγάλης μερίδας πολιτών, ως τις σκόπιμα παραπλανητικές δηλώσεις προτιμήσεων. Κι από την μη εύκολα κατατιθέμενη «ενοχική ψήφο», προκειμένου για ακραία κόμματα, ως την ιδιαιτερότητα κάποιων αναμετρήσεων, όπως τα δημοψηφίσματα, με ελλιπή βάση δεδομένων και, επομένως, αδυναμία επαρκών «σταθμίσεων». Και από την εμφάνιση «πειρατικών» εταιριών τους είδους, ως τα περιθώρια του στατιστικού σφάλματος που όλο και συχνότερα αναδεικνύουν το «σφάλμα».
Όλ’ αυτά μπορεί να ισχύουν, ιδιαίτερα στους πολιτικά περίεργους καιρούς που ζούμε σε παγκόσμια κλίμακα. Δεν ενδιαφέρουν όμως και δεν αφορούν τους πολίτες. Παραμένει η ευθύνη των επαγγελματιών του είδους να τα ενσωματώσουν, ως νέα δεδομένα, στους προβληματισμούς και στις αναζητήσεις τους, προς θεραπεία του προβλήματος. Διαφορετικά, δεν αποκλείεται, σε πολύ λίγο να μην αφορούν κανέναν…
Όσο για τα ισχυρά μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία, στην συντριπτική τους πλειονότητα, στήριξαν την Χίλαρι Κλίντον και πολέμησαν τον Ντόναλντ Τράμπ, εδώ έχουμε να κάνουμε με άλλης τάξεως φαινόμενο, κι αυτό πάντως άξιο μελέτης αλλά και αντιμετώπισης. Καθώς είναι πράγματι περίεργο το γεγονός ότι αυτά τα πανίσχυρα μέσα δεν κατόρθωσαν να επηρεάσουν ουσιαστικά την κοινή γνώμη. Όπως άλλωστε συνέβη και στη Βρετανία όπου, στην πλειονότητά τους πολέμησαν το Brexit. Αλλά, μην πάμε μακριά, όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα από το 2012 ήδη. Οπότε ό ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να γίνεται «επικίνδυνος», και δεν τον έχουν αφήσει (κι εξακολουθούν να μη τον αφήνουν) σε χλωρό κλαρί. Ανόμοια ασφαλώς, εντελώς ανόμοια τα εν παραδείγματι αναφερόμενα. Με κοινό όμως στοιχείο τι γεγονός ότι, παρ’ όλ’ αυτά, οι πολίτες τους γυρίζουν την πλάτη. Έχουν, απ’ ό,τι δείχνουν τα πράγματα, απολέσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την επιρροή τους.
Όμως επ’ αυτού, τουλάχιστον εδώ σ’ εμάς, της απώλειας της επιρροής των ισχυρών μέσων ενημέρωσης, έχει προηγηθεί η παντελής καθίζηση της αξιοπιστίας τους. Γεγονός που καταγράφεται, άλλωστε, θεαματικά σε όλες τις έρευνες διαθέσεων της κοινής γνώμης. Εδώ λοιπόν δεν χωρούν άμεσα μέτρα διόρθωσης, ούτε αρκεί απλή αλλαγή μεθόδων. Εδώ «θέλει δουλειά πολλή» προκειμένου, κάποια στιγμή, βήμα-βήμα, να ανακτηθεί η αξιοπιστία. Η χαμένη τιμή. Και μετά βλέπουμε…
