Εν αρχή η πολιτική και άνευ αυτής, ουδέν

2 dora tsikardani

της Ντόρας Τσικαρδάνη*

Με διαρκώς μειούμενο ενδιαφέρον παρακολουθώ τις εξελίξεις για τη συγκρότηση της κεντροαριστεράς. Η φάση θυμίζει βελόνα κολλημένη σε πολυκαιρισμένο δίσκο, ενώ στα διπλανά decks ανεβαίνει η ένταση συνεχώς. Μονολεκτικό ανέκδοτο.

Το αίτημα που προτάσσεται είναι κατ’ αρχήν αναντίρρητο, αφού αφορά την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός μεσαίου – μεταρρυθμιστικού χώρου, δεδομένης της καταστροφικής διακυβέρνησης Τσίπρα. Για να είναι και εν τέλει αναντίρρητο όμως, πρέπει να αποκτήσει και μορφή, συγκεκριμενοποιώντας αιτήματα και σχέδιο. Πράγμα που απέχει πολύ από το να είναι ορατό σε όλες τις υπαρκτές προσπάθειες.

Σε Σαχάρειες συνθήκες λοιπόν, οι προσπάθειες συνεχίζονται άοκνα από έναν όλο και στενότερο κύκλο ενδιαφερομένων, αφού κόμματα και συντεταγμένοι χώροι με νομιμοποιημένες διαδικασίες έχουν εξαφανιστεί, με εξαίρεση το ΠΑΣΟΚ και την εναπομείνασα ΔΗΜΑΡ, άνθρωποι έχουν παραιτηθεί. Αν και η γνώση και επίγνωση των πολιτικών και οικονομικών δεδομένων πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αιτήματα και στόχοι μοιάζουν να στρέφονται προς τα πίσω αντί προς τα εμπρός, με αίτημα και ατζέντα ταυτόχρονα την ενότητα και μόνον αυτήν. Ο αγώνας για πολιτική επιβίωση υπονομεύει την πολιτική ουσία, ενώ η εικόνα των χθεσινών πολέμιων – σημερινών υπερθεματιστών της ενότητας, την αξιοπιστία του εγχειρήματος.

Η άγνοια δεν συγχωρείται όμως πλέον. Ούτε η ολιγωρία. Η «σκληρή» διαπραγμάτευση με την τρόικα δοκιμάστηκε ξανά και ξανά, αφήνοντας βαριά τραύματα στο κοινωνικό σώμα και αποδεικνύοντας, ότι από μόνη της δεν μπορεί να εξασφαλίσει βιώσιμο μοντέλο οικονομίας. Η κυβέρνηση Τσίπρα συμπεριφέρεται ως ιδρύουσα καθεστώς∙ εγχείρημα το οποίο δεν μπορεί να στεφθεί από επιτυχία, καταστροφή όμως καταφέρνει. Η μεσαία τάξη μπήκε στο σφαγείο∙ ο περιποιημένος μέσος όρος που στήριζε τις κυβερνήσεις μέχρι πρότινος είναι παρελθόν. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση των επιτυχημένων της ζωής και των επιχειρήσεων σχηματίστηκε στις ΗΠΑ.

Οι επιχειρούντες τη συγκρότηση της κεντροαριστεράς είναι έμπειροι πολιτικοί. Ως έμπειροι, δεν είναι αναμάρτητοι. Επίσης, πολλοί είναι και πετυχημένοι. Ως αμαρτωλοί όμως, έχουν οφειλές με το παρελθόν και το μέλλον σε εκκρεμότητα. Είναι προφανές, ότι οι παρθενογενέσεις φέρνουν τερατογενέσεις. Το ίδιο όμως και η εμμονική καθήλωση σε γκρεμισμένα μετερίζια, όπως και η σιωπηρή εγκατάλειψη παλαιών για το στήσιμο νέων, ήδη στα μετόπισθεν, εκτός τόπου και χρόνου. Θέλω να πω, πως ο πολιτικός μετασχηματισμός, εάν και, εφ’ όσον γίνει ποτέ, για να είναι δημιουργικός, σαφώς πρέπει να ενσωματώνει και έναν βαθμό παραγραφής ευθυνών. Έναν βαθμό όμως. Κυρίως όμως, παραγραφής, ως αποτέλεσμα αναστοχασμού της προηγούμενης πορείας, κριτικής και αυτοκριτικής, απόδοσης ευθυνών, αξιολόγησης και υπέρβασής τους· όχι κουκουλώματος κάτω από το χαλί. Ισχυρίζομαι λοιπόν, ότι ο αναστοχασμός αυτός δεν υπήρξε σε καμμία πλευρά του πολιτικού στερεώματος της χώρας, ούτε των εταίρων της κεντροαριστεράς, ούτε εκφράστηκε με κάποιου είδους πανηγυρικότητα, η οποία στην πολιτική είναι αναγκαία. Ούτε καν ο στοχασμός, αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση. Για την επίδοξη κεντροαριστερά όμως, το έλλειμμα αποκτά διαστάσεις υπαρξιακές. Η περίπτωση της ΔΗΜΑΡ και η εμπειρία που αποκομίσαμε απ’ αυτήν είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα: Το απόσταγμα των διασπάσεων της πάλαι ποτέ ανανεωτικής αριστεράς στάθηκε αδύνατον να συνεννοηθεί με τον εαυτό του. Και εντός αυτής, ακόμη και η πρώην ομάδα Παπαγιαννάκη απέδειξε, ότι ουδέν διέθετε κοινά συμφωνημένο· ούτε καν επί της αρχής. Το φάντασμα του κομμουνισμού εμφανίζεται εξαιρετικά ανθεκτικό στην αριστερά. Χρειάστηκε η διάλυση του κόμματος, για να αρχίσει αυτό με τη σημερινή του μορφή να ομιλεί περί σοσιαλδημοκρατίας, ακριβώς τη στιγμή, που αυτή δεν έχει να πει το παραμικρό στην Ευρώπη. Χρονικό ανεπάρκειας και καταστροφής.

Το πρόβλημα λοιπόν είναι, ότι εν τω μεταξύ –χωρίς να αλλάζουμε εμείς- ο πλανήτης άλλαξε και σελίδα και κεφάλαιο. Ο αναστοχασμός που θα αποτελούσε την αναγκαία πρώτη ύλη για την επόμενη μέρα δεν υπήρξε, με προφανείς συνέπειες. Στην κοινωνία συντελούνται τεκτονικές αλλαγές, ερήμην της επίδοξης κεντροαριστεράς. Αυτή με τη σειρά της, ερήμην της κοινωνίας και σε απόσταση απ’ αυτήν διαμορφώνει τα πολιτικά της επίδικα· προφανώς και δεν αφορούν κανέναν. Ερήμην της επίδοξης κεντροαριστεράς όμως, διαμορφώνονται και τα κοινωνικά επίδικα. Τα οποία, δείχνει να μην τα παίρνει καν χαμπάρι. Το διεθνές περιβάλλον σκοτεινιάζει επικίνδυνα και οι διεθνείς και περιφερειακές ισορροπίες μπαίνουν σε φάση επαναπροσδιορισμού. Η επίμαχη συζήτηση δεν αφορά πια τα περσινά, ούτε τα προπέρσινα ξινά σταφύλια, αλλά του περασμένου αιώνα. Εν ολίγοις, η αντιστοίχιση της επίδοξης κεντροαριστεράς με την κοινωνία είναι η μόνη που μπορεί να της δώσει υπόσταση, να δικαιώσει την ύπαρξή της. Και η αντιστοίχιση αυτή σε πολιτικό επίπεδο σημαίνει τουλάχιστον και υπερεπειγόντως: ι) σχέδιο (σχέδιο όμως· συγκεκριμένο, κυβερνητικό) για την βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη διαχείριση της ελληνικής κρίσης, χωρίς ψεύδη και ψευδαισθήσεις, ιι) συμμαχίες, για την ανάδειξη του συγκεκριμένου μπλοκ εξουσίας, που θα πάρει στα χέρια του την τύχη της χώρας μετά από ενδεχόμενες εκλογές, οποτεδήποτε και αν γίνουν αυτές και, ιιι) επίσης συμμαχίες εντός της Ε.Ε., με στόχο και αίτημα την περαιτέρω ενίσχυσή της.

Είναι αναμφισβήτητο, ότι τα παραπάνω δεν είναι αρκετά. Είναι τα ελάχιστα αναγκαία, όμως. Διά της πολιτικής οικοδομούνται οι λύσεις, αλλάζουν οι απόψεις για να αλλάξουν οι συσχετισμοί και οι γενιές, διαμορφώνονται οι νέες ηγεσίες. Διαφορετικά και, όπως πάντα στις περιπτώσεις αυτές, οι λύσεις δίνονται ερήμην των πολιτικών υποκειμένων, υπό το βάρος εξελίξεων επειγουσών και εξαναγκασμένων. Είναι προφανές, πως δεν θα είναι οι καλύτερες δυνατές.

*Η Ντόρα Τσικαρδάνη είναι δικηγόρος

eep logo