Στην Τερψιθέα, τον ...ισθμό του Πειραιά

1 terpsithea dromos

Η πλατεία Τερψιθέας, η δεύτερη κεντρική πλατεία του Πειραιά, ξεχωρίζει για δυο λόγους. Ο ένας είναι για τους τέσσερεις κήπους, αρκετά καλά διατηρημένους.

Ο δεύτερος είναι γιατί στεκόμενος στην διασταύρωση Ηρώων Πολυτεχνείου και Β’ Μεραρχίας, έχει κανείς το μάλλον σπάνιο προνόμιο να μπορεί, από τη μια πλευρά να δει το Πασαλιμάνι με τα κότερά του κι από την άλλη το κεντρικό λιμάνι με τα μεγάλα επιβατηγά και τα κρουαζιερόπλοια. Είναι ένας ισθμός στην καρδιά του Πειραιά και στην εποχή που η μονοδρομημένη Β’ Μεραρχίας αποτελεί βασικό άξονα εξόδου από το Πειραϊκό «Σίτι» προς την Λαμπράκη και την Αθήνα, το χαρακτηριστικό αυτό γεωγραφικό γνώρισμα της Τερψιθέας είναι ίσως το μοναδικό στοιχείο που την συνδέει με το παρελθόν της.

Στα μέσα του 19ου αιώνα, για την ακρίβεια το 1851, ο τότε δήμαρχος Ομηρίδης Σκυλίτσης θέλοντας να φυτέψει δένδρα στην περιοχή ανακάλυψε πολλές δεξαμενές και το αρχαίο υδραγωγείο που σώζεται ακόμα δίπλα στην Αγγλικανική Εκκλησία, αφού ευτυχώς δεν χτίστηκε πάνω του μια Ράλλειος, όπως αρχικά προβλεπόταν. Άλλο θέμα βέβαια είναι το γεγονός ότι, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα αρχαία της πόλης, δεν έχει αναδειχθεί.

Καθώς πέρασαν τα χρόνια, η περιοχή, το «Πάνθεον» όπως ονομαζόταν αρχικά, έγινε αγαπημένος τόπος περιπάτου για τους Πειραιώτες, ενώ αφού χτίστηκαν επιβλητικές μαρμάρινες σκάλες προς το λιμάνι, η περιοχή έφερνε σε μια μεσογειακή εκδοχή της αριστοκρατικής Οδησσού. Οι εξηντάρηδες θυμούνται ότι εκεί στήθηκαν οι πρώτες και μοναδικές κούνιες – παιδική χαρά της εποχής – σε ολόκληρο τον Πειραιά.

Επίσης θυμούνται ακόμη και οι σημερινοί πενηντάρηδες το σινεμά «Τερψιθέα» στην διασταύρωση Παλαιολόγου και Ηρώων Πολυτεχνείου, εκεί που σήμερα βρίσκεται το ομώνυμο Εμπορικό Κέντρο. Ο κινηματογράφος εκείνος, ένας από τους πολλούς πρώτης προβολής που χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου από το κέντρο του Πειραιά, έγινε σχεδόν θρυλικός για τα μουσικά πρωινά του τις Κυριακές της δεκαετίας του ’70. Στη σκηνή του είχε φιλοξενηθεί το σύνολο σχεδόν των συγκροτημάτων της ελληνικής ροκ, αποτελώντας μια εστία -μουσικής έστω- αντίστασης στον αυταρχισμό των χρόνων της Χούντας, αλλά και αμέσως μετά.

Κι ακόμη κάποιοι θυμούνται κάπου εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’60 τα golden boys της εποχής, αλλά και διάφορα βαριά μούτρα της Τρούμπας να κατεβαίνουν με τα αυτοκίνητά τους τις μαρμάρινες σκάλες σε ένδειξη νεοπλουτισμού ή απλώς ψευτομαγκιάς. Οι εμβληματικές αυτές σκάλες θάφτηκαν επι Χούντας κάτω από την Β’ Μεραρχίας και πλέον είναι πολυτελή αυτοκίνητα εφοπλιστών και στελεχών ναυτιλιακών επιχειρήσεων αυτά που περνάνε από πάνω τους.

Ο ιδιοφυής πρώην δήμαρχος Στέλιος Λογοθέτης, που τόσο αδίκησε τον εαυτό του και τόσο αδικήθηκε, μου έλεγε κάποτε ότι αφού είναι αδύνατον για την λειτουργία της πόλης να μην λειτουργεί ως δρόμος που ενώνει το λιμάνι με το Πασαλιμάνι η Β’ Μεραχίας, θα μπορούσαν να ενώνονταν υπογείως τα δυο τμήματα της κάτω πλατείας προς το λιμάνι και να αποκαλυφθεί έτσι μέρος τουλάχιστον από τις μνημειακές εκείνες σκάλες. Μια ιδέα, παρακαταθήκη ίσως για το μέλλον, γιατί με τα σημερινά δεδομένα μάλλον δεν μπορεί να τη συζητήσει κανείς.

Η πλατεία Τερψιθέας και η ευρύτερη περιοχή είναι μια γειτονιά «περίπου». Περίπου κέντρο, περίπου Πασαλιμάνι, περίπου λιμάνι, περίπου κατοικίας, περίπου γραφείων, περίπου Τρούμπα. Θα μπορούσε να την δει κανείς και σαν γέφυρα που σε οδηγεί από το ένα μέρος στο άλλο. Από τα γραφεία του λιμανιού στις πολυκατοικίες και τα διαμερίσματα που ακριβαίνουν, όσο κατεβαίνεις προς το Πασαλιμάνι. Ερχόμενος από του Βρυώνη περνάς οπωσδήποτε από αυτή τη «γέφυρα» για να βγεις στο Δημοτικό. Αυτήν πρέπει να κατέβεις για να φτάσεις στην Τρούμπα και να ανέβεις για να βγεις στα καφέ του κέντρου. Αν και η πρόσφατη ανάπλαση του πεζόδρομου της Παλαιολόγου δείχνει να ξαναζωντανεύει την γειτονιά, μετράει ήδη δυο εστιατόρια και δυο καφέ στην κάτω πλευρά κι άλλα δυο-τρία στην πάνω πλευρά της πλατείας. Μιας πλατείας που φιλοξενεί ένα αυτοσχέδιο, ερασιτεχνικό θερινό σινεμά κάποιες καλοκαιρινές βραδιές. Που έχει το επίσης σπάνιο προνόμιο να διαθέτει Σύλλογο Φίλων των Κήπων της Τερψιθέας!

Μιας πλατείας που σώθηκε χάρις στην γενικευμένη αντίσταση πολιτών του Πειραιά από ένα σχεδόν παρανοϊκό σχέδιο, που ήθελε τους δύο κάτω κήπους, τον μοναδικό πνεύμονα πρασίνου στο κέντρο της πόλης, να μετατρέπεται σε πάρκινγκ. Εκεί, στο γύρισμα του αιώνα, το σχέδιο αυτό ευτυχώς απέτυχε. Και ευτυχώς τρεις επόμενες δημοτικές αρχές, τόσο διαφορετικές μεταξύ τους, ποτέ δεν το επανέφεραν.

Αναγνώστης Κέντρος

Στάζει φως στη θάλασσα...
Πέφτει η νύχτα στο λιμάνι...
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Άνοιξη στο Τουρκολίμανο!
Μια θάλασσα ελπίδες...
Κάθοδος στη θάλασσα..
Στα νερά του λιμανιού..
Παρά θιν αλός...
Ιστορίες στον ντόκο...
Ώρα να ανοίξουμε πανιά!
Συν-ομιλίες
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Θάλασσες...
Χταπόδια στην Πειραϊκή...
Γραμμές των οριζόντων!
Ούτε ο Σταυρός δεν μας προστατεύει...
Σταυρός, Μπαϊκούτσι, 28.03.2021
Αντανακλάσεις ...
Τα ρόδινα ακρογιάλια
Σύννεφα στα νερά της Αίγινας
Ανήσυχες νότες...
Αντανακλάσεις
φωτο: Δημήτρης Βρανάς
Ανθίζουν οι νύχτες...
Αλλοτινό...
Ο Μίτος του Λιμανιού..
Νύχτες στο λιμάνι...
Εορταστικό το μεγάλο λιμάνι!
Γλάροι στην κουπαστή
Το δέντρο που πληγώναμε..
Στην Πειραϊκή, είναι ακόμα καλοκαίρι...
Νύχτες στο Δημοτικό!
Πειραιάς αφ' υψηλού...
φωτο Lilian - Eva Mitrou
Νέες προοπτικές στο λιμάνι!
Ήλθε το Μετρό στον Πειραιά και το Δημοτικό...
Μετρό Πειραιά: «Πρεμιέρα» τη Δευτέρα!
Όταν ο πιλότος παλεύει με τα κύματα..
Προσεχώς, μετρό!
Η θάλασσα του Πειραιά..
Βάρκα, γιαλό...
Εκεί, στου λιμανιού την άκρη...
Ανατέλλει το <φεγγάρι του ελαφιού>...
Βόλτες στην Πειραϊκή...
Ο Λέων στο κέντρο του Πειραιά!
Στο μπλε του ουρανού...
Καλή Ανάσταση και για την Ουκρανία. (Με τον τρόπο του Βαν Γκονγκ)
Πουλιά της συννεφιάς
Κόκκινη ανατολή στην Φρεαττύδα...
Δρόμος του φεγγαριού
Τα ρόδινα ακρογιάλια
κάνει κρύο εκεί έξω...
Κακοκαιρία και κωπηλασία...
Απέραντος σεβασμός!!!
Χιονισμένο Δημοτικό! (φωτο Μαρία Βόντα)
Ακρόπολη χιονάτη!
Κάποιος είχε έμπνευση στην Πειραϊκή..
Experience night..
Σούρουπο στο λιμάνι του Βολου
Γιορτινή και η Φρεαττύδα..
Στολισμένες οι γειτονιές...
Θυμωμένη η θάλασσα στο Νησάκι...
Η μαγεία των Χριστουγέννων!
Ο Πύργος στο μεγάλο λιμάνι έβαλε τα γιορτινά του!
Χρόνια πολλά στον Άγιο Νικόλαο των ναυτικών!
Νοτιάς...
Στολίδια της Πειραϊκής
Φρεαττύδα, βράδυ Νοέμβρη..
Στο πανηγύρι του Άγιου Νείλου..
Το τραμ της νύχτας...
Πύργος στην ομίχλη...
28η Οκτωβρίου 2021
Ιστιοπλοϊκά στην Καστέλλα
Φθινοπωριάζει...
Τα ρόδινα ακρογιάλια...
Ferrari στο Πασαλιμάνι!
Λιμάνι Πειραιά: Αποχαιρετισμός στον Μίκη...
Καλή επιτυχία!
Ηλιοβασιλέματα...
Ένα το χελιδόνι...
Και πάλι, μπράβο ρε παιδιά !!!
Ο Σταυρός της Πειραϊκής στις Ημέρες Θάλασσας 2021
Καβάλα στο δελφίνι...
Σκιές στα μάρμαρα του παρελθόντος
Υπερπανσέληνος!
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Ηλιοβασίλεμα της πυρκαγιάς
φωτο: Αλέξανδρος Πανίδης
Κάβος τη νύχτα
φωτο Αλέξανδρος Πανίδης
Ο Άγιος Νικόλαος στο Μπαϊκούτσι
Ναυτικός (φωτο Γιώργος Χριστάκης)
25η Μαρτίου 2021 - 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση
Αντανακλάσεις
φωτο Αλέξανδρος Πανίδης
Gone with the wind...
Εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν...(φωτο Γιώργος Χριστάκης)
Κρουαζιερόπλοια σε λιμάνι

eep logo